Onlangs was het in het nieuws: warmtepompen zijn standaard gevuld met koudemiddelen met een hoge bijdrage aan het broeikaseffect en jaarlijks lekt gemiddeld 6 procent van dit middel weg. In plaats van een positieve bijdrage te leveren aan het klimaat, werk je volgens dit bericht juist mee aan het broeikaseffect als je een warmtepomp neemt. Misschien sta je nu huiverig tegen de aanschaf van een warmtepomp. Maar geen zorgen, dit is een hardnekkig misverstand! Warmtepompen zijn gesloten systemen, die bij juiste installatie niet lekken.
Waarom zitten er koudemiddelen in warmtepompen?
In warmtepompen zitten koudemiddelen. Een koudemiddel heeft de eigenschap dat omgevingswarmte op een relatief lage temperatuur gewonnen kan worden (lage kooktemperatuur), vervolgens wordt het in de warmtepomp naar een hogere temperatuur gebracht door het samen te persen (pompen). Het warme koudemiddel geeft vervolgens warmte af aan het afgiftesysteem van de woning, waarmee de woning wordt verwarmd, of warm tapwater wordt gemaakt. Het koudemiddel is dus een essentieel onderdeel van de warmtepomp. Op deze pagina leggen we je uitgebreid uit hoe een warmtepomp werkt en de rol van het koudemiddel daarbij.
Het risico van lekkage van koudemiddelen
Het risico van lekkage bij koudemiddelen is het grootst bij een lucht/water warmtepompen in een split opstelling. Een split opstelling houdt in dat er een buitendeel en een binnendeel wordt geplaatst. De twee delen zijn verbonden met koudemiddelleidingen waarin het koudemiddel stroomt. In veel van deze warmtepompen wordt daarnaast nog gebruikgemaakt van synthetische koudemiddelen, fluorkoolwaterstoffen (Hfk’s) ofwel F-gassen, met een hoog broeikasgaseffect. Het is belangrijk dat deze leidingen goed aan elkaar wordt gekoppeld, enerzijds dus voor het milieu, maar anderzijds natuurlijk ook voor de werking van de warmtepomp. Om warmtepompen te mogen te plaatsen is om voorgaande redenen ook F-gassen certificering (STEK-certificering) vereist. Deze certificering moet er voor zorgen dat installaties lekdicht worden opgeleverd en tijdens het periodieke onderhoud hierop worden gecontroleerd. Dus bij een goede installatie is het risico op lekkage klein.
Je ziet ook steeds meer lucht/water warmtepompen in een monobloc uitvoering op de markt komen. In deze uitvoering zijn er geen koudemiddelleidingen die het buitendeel en binnendeel met elkaar verbinden. Deze warmtepompen worden direct, of via een warmtewisselaar met leidingen met een antivries middel, aan het CV-systeem gekoppeld. Hiermee wordt dus een deel van het mogelijke risico op lekkage weggenomen.
Andere soorten warmtepompen, zoals de bodem water warmtepomp, zijn vergelijkbaar met een monobloc systeem en daar zijn dus geen koudemiddelleidingen die door de woning lopen. Bij deze warmtepompen is het risico op lekkage uiterst klein en zijn de risico’s vergelijkbaar met een koelkast of een warmtepompdroger.
Daarnaast zijn er inmiddels steeds meer warmtepompen op de markt verkrijgbaar die natuurlijke koudemiddelen, zoals propaan, CO₂ en ammoniak, of synthetische koudemiddelen gebruiken met een veel lager broeikaseffect. Dit aangezien in 2025 alleen nog koudemiddelen toegepast mogen worden die een lage bijdrage hebben aan het broeikaseffect. Het risico van lekkage van koudemiddel en dat het daarbij schadelijk is voor het milieu wordt daardoor kleiner en kleiner.
Maar waar komt de misvatting dan vandaan?
De misvatting heeft wellicht te maken met het feit dat airco’s in auto’s serieus koudemiddel kunnen lekken, door lekkages die ontstaan door steenslag of ongelukken. Ook komen grootschalige lekkages nog wel eens voor bij meer industriële koel- en klimaatsystemen die zijn omgebouwd vanwege een nieuw koudemiddel en waarbij pakkingen niet goed zijn teruggezet. Dit is voor warmtepompen in de woningbouw echter niet aan de orde.
Conclusie: als de warmtepomp goed is geïnstalleerd en wordt onderhouden, dan lekt de warmtepomp geen koudemiddel.