De overheid heeft bepaald dat aardgasvrij de norm wordt. Vanaf 1 juli mogen nieuwbouwwoningen niet meer worden aangesloten op het gasnet. Alleen huizen waarvoor voor 1 juli al de bouwvergunning is aangevraagd of afgegeven vormen een uitzondering. Ben je van plan binnenkort een huis te laten bouwen of een nieuwbouwhuis te kopen? Lees hier welke rol de warmtepomp daarin kan spelen en wat aardgasvrij wonen betekent.
Waarom aardgasvrij wonen?
Vanwege de aardbevingen in Groningen door het winnen van aardgas en het Klimaatakkoord wil de regering dat de woningbouw in Nederland in 2050 volledig duurzaam en aardgasvrij is. Een van de maatregelen om dat te realiseren is dat vanaf 1 juli 2018 netbeheerders geen gasaansluitingen meer mogen aanleggen bij nieuwbouwwoningen. Is de aanvraag voor de omgevingsvergunning (bouwvergunning) voor 1 juli ingediend, dan valt de woning of het nieuwbouwproject buiten de regel. Toch kan het ook in dat geval verstandig zijn te kijken of je woning van het gas af kan. Zo bouw je ten slotte een huis dat klaar is voor de toekomst.
De belangrijkste veranderingen bij een aardgasvrije woning
Zonder gasaansluiting kan niet meer gekookt worden op gas en moet de woning op een andere manier verwarmd worden dan met een gasketel. Koken zonder gas kan door inductie koken, dit is energiezuinig en heel veilig. Duurzaam verwarmen zonder gas kan met een elektrische warmtepomp.
Valt je huis onder een nieuwbouwproject of wordt het gebouwd in een nieuwe wijk, dan bestaat de kans ook dat je aangesloten wordt op een warmtenet. Dat is een netwerk van leidingen onder de grond, waardoor warm water stroomt. Dat water is afkomstig van een warmtebron in de buurt. In dit artikel gaan we verder niet in op warmtenetten, wel is het zo dat bouwprincipes niet erg verschillen van een volledig elektrische woning met een warmtepomp.
Oriënteer je in de mogelijkheden voor een duurzame woning
Een nieuwbouwwoning wil je natuurlijk toekomstbestendig bouwen. In de huidige tijd hoort daar onder andere duurzaamheid, energiezuinigheid en gasvrij bij. Dit kan je op verschillende manieren bereiken. Oriënteer je daarom goed op de verschillende mogelijkheden. Onder andere door rond te snuffelen op deze website, maar kijk ook op andere websites die ingaan op duurzaam bouwen. Mogelijk dat ook het gemeentelijk energieloket interessante informatie heeft.
Weet je wat kan en wat je wilt? Geef dit dan al in een vroeg stadium aan bij de projectontwikkelaar, architect, aannemer en/of installateur. Zij hebben wellicht ervaringen opgedaan en kunnen je verder helpen en rekening houden met jouw duurzame wensen in het ontwerp.
TIP! Wasmachines en vaatwassers met hotfill-aansluiting
Denk er bij het kiezen van huishoudelijke apparatuur alvast aan dat er duurzaam warm water beschikbaar is, zo zijn er speciale wasmachines en vaatwassers die een zogenoemde hotfill-aansluiting hebben. Een dergelijk apparaat gebruikt direct het duurzaam verwarmde water en geen elektriciteit om water op te warmen naar de gewenste temperatuur. Ook kun je je huishoudelijke apparatuur zoveel mogelijk gebruiken op momenten dat de zon schijnt. Kijk hier voor meer energiebesparende tips.
Verwarmen zonder gas begint met energiezuinig bouwen
Energie die je niet gebruikt, hoef je niet op te wekken en uiteindelijk ook niet te betalen. Bouw het huis daarom zo energiezuinig mogelijk door:
- het goed te isoleren
- energiezuinige en -besparende apparatuur te gebruiken
- duurzame energie op te wekken
Bij goed isoleren moet je denken aan isolatie van gevels, dak, vloeren, deuren en ramen. Maar ook aan kierdichting. Goede kierdichting zorgt voor een hoge luchtdichtheid en dat voorkomt dat koude lucht ongewenst de woning binnendringt en tocht veroorzaakt. Tocht is niet comfortabel en niet energiezuinig. De luchtdichtheid van de woning kan voor oplevering getest worden door een blowerdoormeting of luchtdichtheidsmeting. Het is aan te raden een dergelijke test op te nemen in het bestek van de aannemer.
Minimale eis EPC van 0,4; vanaf 2020 BENG-normen
De woning dient in ieder geval aan de laatste eisen van het bouwbesluit te voldoen. De minimale eis is op dit moment een Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) van 0,4. De EPC geeft de energetische kwaliteit aan van een nieuwbouwwoning. Hoe lager de EPC, hoe beter de energetische kwaliteit. De EPC kan zelfs negatief zijn, bijvoorbeeld als de woning heel energiezuinig wordt gebouwd met goede isolatie, er energiezuinige installaties en verlichting worden toegepast en er energie wordt opgewekt met zonne-energie. De energieprestatie gaat alleen over het energieverbruik voor ruimteverwarming, warm tapwater, verlichting en eventueel koelen van de woning en niets over het overige huishoudelijke energiegebruik voor bijvoorbeeld de koelkast en televisie.
Vanaf 1 januari 2020 verdwijnt de EPC en gaan de BENG normen in voor nieuwbouwwoningen. BENG staat voor bijna energieneutrale gebouwen en deze normering moet er voor zorgen dat woningen nog energiezuiniger worden, waardoor er minder CO2 wordt uitgestoten. De energieprestatie voor bijna energieneutrale woningen wordt vastgesteld aan de hand van 3 aspecten:
- De maximale energiebehoefte
- Het maximale primair fossiel energiegebruik (voor verwarming, koeling, warmtapwaterbereiding en ventilatoren)
- Het minimale aandeel opgewekte hernieuwbare energie
Goed isoleren betekent goed ventileren
Bij een goed geïsoleerd en luchtdicht huis, dient goed geventileerd te worden. Niet op de klassieke manier door de ramen open te zetten, maar door een goed ventilatiesysteem mee te nemen in het ontwerp. Neem bij voorkeur een ventilatiesysteem met warmteterugwinning, ook wel bekend als WTW-ventilatie, balansventilatie of ventilatiesysteem type D. Bij een dergelijk systeem wordt frisse buitenlucht eerst opgewarmd door de afgevoerde warme lucht uit de woning en dat bespaart natuurlijk weer energie.
Zelf energie opwekken en gebruiken
Naast een energiezuinig huis is het mogelijk zelf duurzame energie op te wekken. Grote kans dat al direct zonnepanelen op het dak van de nieuwbouwwoning worden geplaatst om aan de EPC-eisen te voldoen. Een deel van de opgewekte stroom kan gebruikt worden in het huis voor huishoudelijke apparatuur, maar ook om bijvoorbeeld een warmtepomp aan te drijven en zo warmte te produceren voor ruimteverwarming of warm tapwater. Ook kan een zonneboiler worden toegepast, hiermee kan op een duurzame manier warm water worden geproduceerd.
TIP! Ruimte voor een thuisaccu
Neem je zonnepanelen, houd dan qua ruimte alvast rekening met de toekomstige plaatsing van een thuisaccu of thuisbatterij. Met een thuisaccu kan de duurzame stroom die overdag wordt opgewekt, worden opgeslagen om ’s avonds in het huis weer gebruikt te worden. Op dit moment kan het nog niet uit, want deze thuisaccu’s zijn relatief duur en zonnestroom mag gesaldeerd worden. Salderen houdt in dat de elektriciteit die je teruglevert naar het elektriciteitsnet mag wegstrepen tegen elektriciteit die je later weer van het net haalt. De salderingsregeling blijft bestaan tot 2020. Daarna wordt deze vervangen door een (sobere) terugleversubsidie. Het opslaan van elektriciteit levert nu nog niets op, behalve wellicht een gevoel van zelfvoorzienendheid.
Een energiezuinig huis verwarmen met lage temperatuur warmte
Een goed geïsoleerd huis is eenvoudig warm te krijgen en te houden met lage temperatuurverwarming (LTV). LTV, zoals vloer- en/of wandverwarming, is standaard bij nieuwbouwhuizen. Daarnaast zijn er tegenwoordig speciaal ontwikkelde radiatoren die met lage temperaturen goed overweg kunnen. Hoe beter de isolatie, hoe lager de temperatuur in het afgiftesysteem hoeft te zijn om de woning warm te krijgen en te houden. Met een lage temperatuur warmteafgifte kan je huis comfortabel verwarmd worden. Met vloer- en wandverwarming staan er geen radiatoren meer in de woning, en dat betekent meer bruikbare ruimte in de kamers.
Wel is het zo dat een lage temperatuurverwarmingssysteem over het algemeen wat trager reageert op temperatuurwijziging dan een traditioneel verwarmingssysteem met radiatoren op hogere temperatuur. Laat je huis daarom niet te veel afkoelen, het duurt daarna langer om het huis weer op te warmen naar de gewenste temperatuur. Verlaag bij afwezigheid de ruimtetemperatuur slechts enkele graden, wil je bij terugkomst weer snel in een comfortabel warm huis zitten. Gelukkig blijft een goed geïsoleerde woning langer op temperatuur en gaat het afkoelen uit zichzelf al traag.
Een warmtepomp om lage temperatuur warmte te maken
Om de benodigde lage temperatuur warmte te maken kan gebruik worden gemaakt van een warmtepomp. Een warmtepomp gebruikt duurzame omgevingswarmte en elektriciteit om de woning te verwarmen. Duurzame omgevingswarmte is bijvoorbeeld buitenlucht, ventilatielucht of de bodem. Lees hier meer over de verschillende soorten warmtepompen.
De temperatuur van de bodem of buitenlucht is natuurlijk niet voldoende om de woning direct mee te verwarmen. Daarom moet de temperatuur van deze onttrokken duurzame warmte verhoogd worden om het te kunnen benutten in de woning. Dit gebeurt in de warmtepomp door het gebruik van elektriciteit. Lees hier meer over de werking van de warmtepomp.
Warm water met een warmtepomp
De warmtepomp levert naast warmte voor ruimteverwarming warmte voor warm tapwater. Een warmtepomp heeft minder vermogen dan een gasketel en een warmtepomp kan daardoor niet zo snel en zo veel warm water tegelijk produceren, zoals een gasketel tijdens bijvoorbeeld een douchebeurt doet. Daarom is het nodig naast de warmtepomp een boilervat neer te zetten om warm water op te slaan. De warmtepomp kan dan over een langere periode de warmteboiler vullen.
De grootte van het boilervat is afhankelijk van een aantal factoren. Denk aan het aantal personen in het huishouden, mogelijke gezinsuitbreiding in de toekomst, gewenste gebruik hoeveelheid warm water in de badkamer en of je tegelijkertijd wilt kunnen douchen, bad vol laten lopen en afwassen. Met een gezin van 4 personen met een luxere badkamer (stortdouche + bad) kom je al snel uit op een boiler van 300 liter. Denk dus goed na over de grootte van de boiler. Een installateur en/of energieadviseur kan hierin advies geven. Een boilervat neemt overigens ongeveer 1x1x2 meter (LxBxH) in beslag. Houd dus ook rekening met voldoende opstellingsruimte voor het boilervat.
Ook koelen met de warmtepomp
Met een warmtepomp in combinatie met een lage temperatuur verwarmingssysteem kan de woning ook wat afgekoeld worden, topkoeling noemt men dat. Wel zo comfortabel in de warme zomermaanden. De warmtepomp pompt in dat geval (indirect) het relatief koude bodemwater door de het afgiftesysteem, waardoor de temperatuur in de woning afneemt. Het rondpompen van het water kost weinig energie en de opgenomen warmte uit de woning wordt afgegeven aan de bodembron die daardoor iets opwarmt. In de winter gebruikt de warmtepomp deze warmte weer om het huis te verwarmen en doet dat dan efficiënter omdat de bodembron warmer is.
Ook bij het gebruik van een buitenlucht warmtepomp is het mogelijk om te koelen, maar dit kost wat meer energie. Het systeem werkt dan als een soort airco. Lees meer over het koelen met een warmtepomp op deze pagina.
Wat kost een warmtepomp?
Bij het ontwerpen van een warmtepompsysteem moet je een keuze maken over de bron van een warmtepomp, de warmtepomp zelf, een boilervat en een lage temperatuurafgiftesysteem. De architect en/of installateur kan je hierbij ondersteunen. De hoogte van de investeringskosten zijn erg afhankelijk van je eigen eisen en wensen en de hierboven benoemde keuzes. Kijk hier voor een ruwe inschatting van de investeringskosten.
Besparing en subsidies
Je bespaart natuurlijk al op de kosten van een HR-ketel en de aansluitkosten van een gasaansluiting, in totaal circa € 3.000,-. Daarnaast komt de aanschaf van een warmtepomp in de nieuwbouw in aanmerking voor de ISDE-subsidie van de overheid, zodat de meerkosten ten opzichte van een woning op gas uiteindelijk een paar duizend euro’s betreft.
Met de ISDE-subsidie kun je tot wel enkele duizenden euro’s besparen op de investering. Bij nieuwbouw is het wel belangrijk dat met een EPC-berekening van de woning kan worden aangetoond dat de woning zonder een warmtepomp, dus nog met een gasketel, al een EPC van 0,4 zou hebben behaald. De toevoeging van een warmtepomp maakt de woning dus (veel) beter dan een EPC van 0,4 (huidig bouwbesluit). Lees hier meer over de ISDE subsidie.
Financiering van een warmtepomp
Je kunt de meerkosten voor een warmtepomp vaak meefinancieren bij de hypotheek, omdat het een energiebesparende maatregel is waarmee de jaarlijkse woonlasten worden verlaagd. Neem voor meer informatie contact op met je hypotheekadviseur. Daarnaast komt er waarschijnlijk binnenkort een gebouwgebonden financiering. Daarbij wordt de financiering/lening gekoppeld aan de woning en niet aan de persoon. Hierdoor kan bij verkoop van de woning de financiering overgedragen worden aan de volgende eigenaar.
Mijn nieuwbouwwoning wordt nog gebouwd met een gasaansluiting. Wat kan ik doen?
Zoals al in het begin van dit artikel is gesteld worden sommige nieuwbouwwoningen toch nog op het gasnet aangesloten. Misschien wil je dit niet, en wil je direct een gasloze woning. Het is belangrijk dit zo snel mogelijk aan te geven bij de projectontwikkelaar, architect, aannemer en/of installateur. In de meeste gevallen is er nog wel het een en ander mogelijk. Houd er wel rekening mee dat dit tot vertraging en extra kosten kan leiden, omdat bestaande plannen omgebouwd moeten worden. De overkoepelende organisaties van voorgaande partijen hebben in ieder geval in het Akkoord Nieuwbouw Aardgasvrij afgesproken zo veel mogelijk nieuwbouwprojecten aardgasvrij op te leveren. Lees hier meer over de gemaakte afspraken.